Month: December 2010

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

2. Murray N. Rothbard (1926 – 1995)

Rothbardi është ekonomisti më i kompletuar i të gjitha kohërave. I pa-kompromis dhe rigoroz, ai tundi fuqinë e logjikës deri në përfundimet e saja të skajshme, përfundime të cilat shumë i konsideruan si radikale apo “joreale”. I lindur në një familje hebreje në Bronx të New York-ut, Rothbardi kreu universitetin dhe studimet post-diplomike në moshën 20 vjeçare në degën e matematikës në Columbia University. Gjatë viteve të 50-ta, Rothbardi ndoqi seminarin e Mises kur ai ishte në Universitetin e New York-ut dhe u ndikua përfundimisht nga libri i tij Veprimi Njerëzor (Human Action (1949, 1998)). I thirrur nga një fond për ta shkruar një libër më të thjeshtë i cili e shpjegon atë të Mises në mënyrë që t’i shërbej studentëve të ri, Rothbardi devijoi nga caku dhe përfundoi në veprën e tij kryesore të quajtur Njeriu, Ekonomia, dhe Shteti (Man, Economy, and State (1962)).

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

3. Richard Cantillon (1680-at – 1734)

Kontijoni i takon një grupi aq të vjetër të ekonomistëve sa që nuk kemi fotografi të tij. I lindur në Irlandë, ai emigroi në Francë në moshë të re dhe gjeti punë atje. Vite më vonë, pasi që bleu të gjitha aksionet e një banke e cila kishte qenë pronë e kushëririt të tij dhe duke i shfrytëzuar lidhjet dhe kontaktet që i kishte krijuar gjatë periudhës së tij më të hershme në Spanjë, Kontijoni e shëndrroi bankën në një biznes të suksesshëm. Po në këtë periudhë, ai ju bashkëngjit si partner biznesi merkantilistit të njohur, John Law, i cili ishte në krye të kompanisë Mississippi Company e cila më vonë do të shkaktonte flluskën e famshme spekulative. Shteti i Francës i dha Llaut monopolin mbi shtypjen e parave i cili e shpërdoroi këtë duke i dhënë para investitorëve që të blejnë aksione në kompaninë e tij. Gjatë kësaj periudhe, Kontijoni u pasurua shumë duke i blerë aksionet e kompanisë Mississippi Company dhe duke i shitur ato me një çmim më të lartë më vonë. Kur kompania falimentoi pasi flluska shpërthej, shumë investitorë të cilin i kishin humbur paratë e mbajtën Kontijonin përgjegjës dhe e ndoqën atë deri në fund të jetës së tij.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

4. David Ricardo (1772 – 1823)

Rikardo është njëri prej ekonomistëve kryesor, në mos kryesori, i periudhës së klasicizmit. Kontributet e tij janë aq të mëdha sa që po të nxirreshin nga fjalori i shkencës do ta lënin ekonominë një errësirë të ngjashme me antikitetin. I njohur për gabime fatale aq sa për kontribute marramendëse, Rikardo megjithatë e vlen të jetë njëri prej pesë ekonomistëve më të mirë të të gjitha kohërave. Familja e tij ishte me prejardhje portugeze dhe u vendos ne Angli pasi emigroi nga Holanda. Në moshën 21 vjeçare, Rikardo iku nga shtëpia me të dashurën e tij duke shkaktuar kështu një indinjatë të madhe në familje—babai e shpronësoi nga trashëgimia kurse e ëma nuk i foli kurrë më. Ashtu si Kontijoni, edhe Rikardo u bë i pasur në një moshë kryesisht të re duke spekuluar në bursë. Gjatë Betejës së Vaterlos, Rikardo prognozoi që Franca do të humbiste dhe investoi shumë në letra me vlerë (anglisht: securities) nga Britania. Kjo e bëri Rikardon aq të pasur sa që ai u tërhoq nga biznesi në moshën 42 vjeçare.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

5. Carl Menger (1840 – 1921)

Mengeri u lind në një qytezë të Perandorisë Austro-Hungareze, sot e ndodhur në Poloni, në një familje fisnikësh të vegjël dhe tregtarësh (më vonë Mengeri do hiqte dorë nga titulli i trashëguar i fisnikërisë). Në rini ai u dallua për një vullnet të hekurt, i cili do spikaste më vonë kur gjatë Methodenstreit, përkundër ngarkesën e madhe fizike, ai nuk do pranonte të tërhiqej nga debati deri në përmbyllje të tij. Ndoqi studimet për jurisprudencë në Vjenë dhe Pragë, dhe në këtë fushë fitoi dhe doktoraturën. Ndikimi i edukimit juridik në mendimin ekonomik të Mengerit dhe mbarë Shkollës Austriake do dëshmohej vendimtar: nëse në Gjermaninë fqinje ekonomistët e rinj merrnin kryesisht formim historik dhe të tregjeve specifike në periudha të ndryshme, Mengeri  u edukua në deduksion logjik, arsyetimin e rasteve të veçanta nga parimet fillestare, aftësitë verbale dhe, në përgjithësi, me një formim kryesisht logjik, që do përcaktonte edhe lindjen e metodologjisë specifike të Shkollës Austriake.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

6. Friedrich A. Hayek (1899 – 1992)

Hajek, i lindur në Vjenë, është padyshim përfaqësuesi më i njohur i Shkollës Austriake. Fitues i çmimit Nobel për Ekonomi në vitin 1974, Hajeku është në të njëjtën kohë edhe njëri prej ekonomistëve që ka kontribuar më së shumti si për formësimin e teorisë së përgjithshme ekonomike ashtu dhe në fusha veçanta.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Është kënaqësi e veçantë kur oratoria bashkohet me mendjemprehtësinë, veçanërisht në një politikan. Fatkeqësisht videoja më poshtë është në anglisht dhe nuk munda të gjej titra shqip, por jep një fjalim me vlerë, për ata që besojnë që këtu jemi të vetmit të lajthitur që janë kudër idesë së Bashkimit Evropian.

[youtube=http://www.youtube.com/watch?feature=player_profilepage&v=4CEu2sy2Z_0]

 

Etjon Basha

Vajti tashmë java e dytë që zona të gjëra në veri të vendit, rreth qytetit të Shkodrës, gjendet nën ujë. Edhe pa kaluar rreziku,duket qartë që dëmet e shkaktuar për banorët janë të jashtëzakonshme. Edhe nëse përmbytje të tilla nuk përsëriten më, dhe kjo nuk duket shumë e besueshme, jeta nuk do jetë kurrë më e njëjta për këta banorë.

Continue reading “Përmbytjet në veri: ku është tregu i lirë kur duhet?” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

7. Milton Friedman (1912 – 2006)

Ekonomisti i shquar amerikan, bashkëthemelues i shkollës ekonomike të Çikagos, u lind në Nju Jork dhe ndoqi studimet kryesisht në profilin matematik, formim që la shenjë veçanërisht në metodologjinë e studimeve të tij.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

8. Frédéric Bastiat (1801 – 1850)

Bastia u lind në një familje tregtarësh dhe pronarësh tokash. Në moshë të herët u punësua në një sipërmarrje eksporti, ku hasi për herë të parë me efektet praktike te rregullimeve qeveritare mbi tregtinë. Trashëgimi i pronave të familjes në moshën 25 vjeçare i dha mundësi të përqendrohej në fushën e tij më të hershme të interesit: studimet ekonomike.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →

Etjon Basha dhe Bardhyl Salihu

9. Anne-Robert-Jacques Turgot (1727 – 1781)

Lindur në Francë, Turgoja konsiderohet si pasues i shkollës së “fiziokracisë”. Atij iu dha një edukim më së shumti teologjik, në të cilën studenti i ri shkëlqeu duke i hapur vetes mundësinë e një karriere premtuese në hierarkinë fetare, të cilën ai megjithatë nuk e ndoqi duke parapëlqyer përfshirjen në radhët e shërbimit civil francez. Gjatë gjithë jetës Turgoja shfaqi interes në një sërë fushash, që nga historia, letërsia, filologjia dhe shkencat natyrore dhe pjesën më të madhe të kohës së tij të lirë e kalonte duke lexuar e shkruar mbi këto fusha. Që mes detyrimeve profesionale dhe interesave të tij të shumtë Turgoja jo vetëm gjeti mundësinë të shkruante edhe mbi ekonominë, por dhe të jepte kontribute të jashtëzakonshme në këtë fushë megjithëqë duke shkruar shumë shkurt (vepra e tij më e njohur Mendime Mbi Krijimin dhe Shpërndarjen e Pasurisë (Reflections on the Formation and Distribution of Wealth (1766)) është vetëm 53 faqe e gjatë), është dëshmi e erudicionit dhe mendjemprehtësisë së pazakontë të tij.

Continue reading “10 ekonomistët më të mirë të të gjitha kohërave” →